Anadolu, binlerce yıllık geçmişiyle çok sayıda kadim medeniyetin kalıntılarına ev sahipliği yapıyor. Geçmişin kapılarını aralayan kültür varlıklarıyla dünya çapında yoğun ilgi gören Anadolu bölgelerinden biri de Çatalhöyük. Konya’nın Çumra ilçesinde yer alan Çatalhöyük, milattan önce 7000’li yıllara kadar uzanan buluntularıyla, dünyanın en önemli arkeolojik bölgeleri arasında. Taş Devri’ne ait kalıntıları sayesinde insanlık tarihinin yazılmasına eşsiz katkılar sunan bölgede dünyada nadiren rastlanan çok sayıda arkeolojik eser bulunuyor. Peki, UNESCO’nun kalıcı dünya mirası listesine aldığı Çatalhöyük nerede, Çatalhöyük’ün özellikleri nelerdir ve bu bölgeye nasıl gidilir, biliyor musunuz? Kendinizi adeta zamanda yolculuk yapmış gibi hissetmenizi sağlayacak bu eşsiz ören yerine dair tüm bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.
Çatalhöyük'ün Tarihi ve Arkeolojik Önemi
Medeniyetler beşiği Anadolu’nun dünyaca ünlü ören yerlerinden biri olan Çatalhöyük, bilinen en eski yerleşim yerlerinden biri. Neolitik Çağ’dan bugüne ulaşmayı başaran en önemli tarihi alanlardan biri olan Çatalhöyük’ün Cilalı Taş Devri’nden itibaren yerleşim birimi olarak kullanıldığı tahmin ediliyor.
Bölgenin en büyük özelliği, bilinen diğer Neolitik Çağ yerleşkelerinden çok daha gelişmiş bir yapıya sahip olması. Dünya üzerinde keşfedilmiş Neolitik Çağ kalıntıları, ağırlıklı olarak sığınak ya da az gelişmiş bir köy görünümü sergilerken Çatalhöyük ise dönemine göre çok gelişmiş bir şehir niteliğinde. Bu özellik, Çatalhöyük’ü benzersiz kılan detaylardan biri. Bölge, dünya tarihinin keşfedilmiş en eski şehirleri arasında yer alıyor. Yerleşim alanının hemen birkaç yüz metre yakınında bir Doğu Roma yerleşiminin yer alması da Çatalhöyük’ün tarihi ve kültürel önemini artırıyor.
Çatalhöyük, yakın tarihte keşfedilen ibadet merkeziyle de dikkatleri üzerine çekiyor. Bu keşif, Anadolu coğrafyasında yapılan ve dünya tarihini derinden etkileyen en önemli keşiflerden biri. Tıpkı Göbeklitepe gibi Çatalhöyük’te de yaklaşık 8000 yıllık bir inanç yapısının bulunması, Neolitik Çağ’da insanların sistemli bir dini inanca sahip olduğunu ispatlıyor. Neolitik Çağ insanlarının zannedildiğinden daha zeki olduğunu kanıtlayan bu durum ise arkeoloji için olduğu kadar antropoloji bilimi için de önem taşıyor.
Çatalhöyük özellikleri bu kadarla sınırlı değil. Bölgenin arkeoloji bilimi açısından bir diğer önemi ise antik şehir yapılanmasının neredeyse tamamen korunmuş olması. Zaman içinde farklı katmanlar altında kalan şehir yapılanması, toplamda 40 yılı bulan kazılar sonucunda büyük oranda gün ışığına çıkarılmış durumda. Elde edilen antik yapıların formlarını kaybetmemiş olması sayesinde Çatalhöyük’teki yaşam hakkında çok sayıda bilgiye ulaşılabiliyor. Bu durum, tarih yazımı açısından da çok önemli. Dünya tarihinin en az bilinen devirlerinden olan Neolitik Çağ, Çatalhöyük’teki keşifler sayesinde çok daha detaylı bir şekilde incelenebiliyor.
Kazı Çalışmaları ve Buluntular
Çatalhöyük’ün keşfedilmesi ve bölgede kazı çalışmalarının başlaması, 1958 yılına dayanıyor. Bu tarihlerde bölgede araştırma yapan James Mellaart’ın girişimleri sonucu 1961 yılında bölgede geniş çaplı arkeolojik kazı çalışmaları başlıyor. Elde edilen sonuçlar ise dünya arkeoloji çevrelerini heyecanlandıracak kadar etkileyici. Çatalhöyük’te uzmanların dahi beklemediği kadar önemli kalıntılara rastlanıyor. İlk kazılar 1961 yılından 1965’e kadar sürüyor. 1993 yılında başlayan ikinci kazı ise 30 yıla yakın sürerek bölge tarihine dair pek çok buluntuyu gün ışığına çıkarıyor.
Çatalhöyük kazılarında elde edilen buluntuların en önemlileri, milattan önce 7400’lü yıllara tarihleniyor. Bölgede Cilalı Taş Devri’ne ve Bakır Çağı’na ait çok sayıda kesici alet, mızrak, ok ucu elde edilse de asıl heyecanlandıran buluntular, şehir yapılanması. Çatalhöyük kazıldıkça bölgenin evleri ve sosyal alanlarıyla tam bir şehir yapılanması içinde olduğu anlaşılıyor. Bu durum, arkeoloji ve tarih yazımı açısından son derece önemli. Dünyanın bilinen en eski şehirlerinden biri olan Çatalhöyük, Neolitik Dönem insanının yaşam biçiminin, inanış şekillerinin, günlük hayatının ve sosyal ilişkilerinin anlaşılması için sayısız veri sunuyor.
Çatalhöyük Müzesi ve Ziyaret Bilgileri
Tarihin en eski yerleşim birimlerinden olan Çatalhöyük, bugün bir ören yeri olarak ziyaretçilere açık durumda. Bölgeden çıkarılan birbirinden etkileyici buluntular ise ören yerinde doğal konumlarında sergileniyor. Son derece modern bir müzecilik anlayışıyla oluşturulan yapı, ziyaretçilere eşsiz bir deneyim sunuyor. Ören yerini ve kapalı müzesini ziyaret ederek bir yandan Çatalhöyük Antik Kenti’ni dolaşabilir ve evlerini inceleyebilir, diğer yandan da bölgeden elde edilen heykelleri, günlük eşyaları ve inanç objelerini bizzat yerlerinde görebilirsiniz. Bu sayede Çatalhöyük’te yaşamı bizzat deneyimleyebilir ve unutulmaz bir anı kazanabilirsiniz.
Ören yeri, pek çok müzenin aksine haftanın 7 günü ziyaret kabul ediyor. Küçük bölümleri tadilat altında olsa da şu an büyük oranda ziyarete açık olan müzenin çalışma saatleri ise 09:00-17:00 arası. Müzeye, giriş bölümündeki gişeden alacağınız biletle girebilir ya da MüzeKart kullanabilirsiniz. Biletini gişeden almak isteyen kişilerin ziyaret saatlerini biraz erkene çekmesi gerekiyor. Müze, 17:00’de boşaltılsa da gişenin kapanış saati 16:30. Yani 16:30 sonrasında müzeye biletli ziyaretçi kabul edilmiyor.
Çatalhöyük'e Nasıl Gidilir?
Bu eşsiz kenti keşfetmek ve geçmiş asırlarda yolculuğa çıkmak isteyen pek çok tarihsever, “Çatalhöyük nerede” ve “Çatalhöyük hangi ilimizdedir” sorularına yanıt arıyor. Çatalhöyük, Konya’ya bağlı Çumra ilçesi sınırlarında yer alıyor. Bu sebeple müzeyi ziyaret etmek için ilk olarak Konya’ya, oradan da Çumra ilçesine ulaşmanız gerekiyor. Bu noktada da dikkat etmeniz gereken bazı detaylar bulunuyor.
Konya merkezinden Çumra’ya ulaşmak son derece kolay. Eğer toplu taşıma kullanacaksanız şehir merkezinden kalkan dolmuşlarla ya da otogardan kalkan otobüslerle Çumra ilçesine varmanız ortalama yarım saat sürüyor. Ören yeri, ilçe merkezinden yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta. Buraya ulaşmak için yaz aylarında günde bir kez servis kalkıyor. Bu servisi kaçıranların tek şansı ise taksi kullanmak. Özel araç kullanmanız durumunda ise ulaşımınız son derece kolay bir şekilde gerçekleşebiliyor. Konya - Çumra - Çatalhöyük güzergahının gelişmiş bir karayoluna sahip olması sayesinde Konya merkezinden ören yerine yaklaşık 40 dakikada gidilebiliyor.
Çatalhöyük Çevresinde Neler Var?
Çatalhöyük, yerleşim noktalarından uzak bir bölgede bulunduğu için ören yerinin hemen yakınından yiyecek ve içecek satın alma imkânınız sınırlı. Kimi zaman seyyar satıcılardan alışveriş yapma fırsatı doğsa da kimi zaman yiyecek ve içecek satın alabileceğiniz herhangi bir işletme bulunamayabiliyor. Bu sebeple, bölgeyi ziyaret etmeden önce yemek yemeniz ve yanınızda su getirmeniz öneriliyor. Bir diğer alternatifiniz ise Çatalhöyük turundan sonra yaklaşık 20 kilometre mesafedeki Çumra ilçesini ziyaret etmek.
Konya'da gezilecek yerler listelerinde kendisine daima yer bulan Çumra, keşfedilmeyi bekleyen saklı güzelliklerden. Tarihi bir dokuya sahip olan ilçe, 1930’lu ve 50’li yıllarda gerçekleşen Balkan mübadeleleriyle Türkiye’ye gelen göçmenlerin de ilk yerleşim alanlarından biri. Bu sayede kozmopolit bir kültüre sahip olan ilçede geniş bir mesire yeri ve Apa Barajı bulunuyor. Ayrıca ilçenin kuru fasulyesi, haklı bir üne sahip. Çatalhöyük’ü ziyaret ettikten sonra Çumralı’da keyifli bir tur yapabilir, ilçenin güzelliklerini ve eşsiz kuru fasulyesini deneyimleyebilirsiniz.
Eğer siz de Türkiye’nin dünyaca ünlü zenginliklerini keşfetmek, tarihin bilinen en eski şehirlerinden birini adım adım dolaşmak ve adeta zamanda yolculuk yapmak isterseniz Konya Çumra’da bulunan Çatalhöyük Ören Yeri’ni ziyaret edebilirsiniz. Birbirinden zengin seyahat seçenekleriyle tanışmak için ise Coral Tatil’le hemen iletişime geçebilirsiniz.