Cittaslow şehirler, metropol kentlere göre daha farklı özelliklere sahiptir. Kültürel doku, kentsel faaliyetler açısından birçok noktada kentlerin yoğun ve hızlı yaşamlarından ayrılır. Peki cittaslow şehir ne demektir? Türkiye’nin sakin şehirleri nelerdir? Cittaslow hakkında merak ettiklerinize gelin birlikte bakalım.
Cittaslow (Sakin Şehir) Nedir?
Cittaslow ifadesi ilk defa İtalya’da ortaya çıkan bir kavramdır. Açılımı sakin şehir olarak tanımlanır. 1999 yılında ortaya çıkan cittaslow geleneksel yapısını koruyarak, küreselleşen dünyada doğası, tarihi ve kültürü ile varlığını orijinal haliyle devam ettirmeyi başaran kentler olarak tanımlanabilir.
Cittaslow Şehir Olmak için Gerekenler
Bir kentin sakin şehir olması için bazı özellikleri taşıması gerekir. Sakin şehir olmanın 7 kriteri vardır. Bu kriterlere uyan kentler sakin şehir kapsamına alınır. Şehrin nüfusunun 50.000`den az olması sakin şehir olmanın kriterlerinden birisidir. Turizm, tarım, zanaatkarlar, esnaf, çevre, altyapı, kentsel yaşam ile ilgili şehrin sürdürülebilir politikaların olması gereklidir. Cittaslow üyelik kriterleri şu şekildedir:
- Altyapı politikaları
- Çevre politikaları
- Tarım, turizm, esnaf ve zanaatkarlara dair politikalar
- Kentsel yaşam kalitesi politikaları
- Misafirperverlik, farkındalık ve eğitim için planlar
- Sosyal uyum
- Ortaklıklar
Türkiye Cittaslow Şehirleri Listesi
Cittaslow şehir kapsamında en çok kent sayısı İtalya’ya aittir. Türkiye Cittaslow şehir kriterlerini taşıyan yerler için üyelik hakkı kazanmıştır. 2023 yılı itibariyle Türkiye’de 22 yer Cittaslow şehir listesine alınmıştır. Türkiye’nin ilk cittaslow şehri Seferihisar, son cittaslow şehirleri ise Foça, İznik, Kemaliye va Arapgir’dir.
Seferihisar
Türkiye’nin ilk cittaslow şehridir. 2009 yılında cittaslow birliğine katılan Seferihisar, İzmir’in güneyinde bir ilçedir. Seferihisar tarihi dokusunu hala koruyarak sürdürülebilir politikalar izleyen bir yer olduğu için cittaslow şehir kapsamındadır. Tarım açısından mandalina bahçeleri, zeytinlikleri ile oldukça gelişmiş olan Seferihisar turizm noktasında da ziyaretçilerin ilgi odağıdır. Seferihisar’da yer alan Sığacık kalesi, mimarisi, marinası ve limanı ile geleneksel yapısını korur.
Seferihisar’ın tarihi hakkında bilgi sahibi olmak için gitmişken Seferihisar Kültür Müzesi`ni ziyaret etmelisiniz. Ayrıca, Seferihisar’ın karbon salınımı, organik tarım, yerli tohum korunması, güneş enerjisi gibi hususlarda sürdürülebilirlik üzerine yaptığı çalışmalar da cittaslow şehir üyeliği almasında etkilidir.
Gökçeada
Gökçeada 2011 yılında cittaslow unvanını almış bir adadır. Aynı zamanda sakin şehir unvanı alan ilk ve tek ada olan Gökçeada, Çanakkale’de yer alır. Gökçeada özellikle organik tarım faaliyetleri ile öne çıkar. Ladolia zeytin ağacı şu an sadece Gökçeada’da yetiştiriliyor. Gökçeada doğasının ve geleneklerinin korunması ve hala sürdürülmesi ile dikkat çekicidir. Gökçeada, turizm açısından yerli ve yabancı birçok turistin uğrak noktasıdır.
Akyaka
Akyaka, 2011 yılında sakin şehir unvanını almış bir beldedir. Ekolojik tarım çalışmaları ile öne çıkan Akyaka, Muğla’ya bağlıdır. Çeşitli medeniyetlerden izler taşıyan Akyaka, yeşil doğası, temiz denizi ile turistlerin ilgi odağıdır. Bölge mimarisi ile de ziyaretçi akınına uğrar. Kafa dinlemek, yeşil doğa ve masmavi denizle iç içe olmak istiyorsanız Akyaka’yı mutlaka gezip görmelisiniz.
Yenipazar
Aydın ilinde yer alan Yenipazar 2011 yılında cittaslow üyeliği aldı. Aydın’ın en az nüfuslu ve en küçük yüzölçümüne sahip ilçesidir. Geçmiş medeniyetlerden izler taşır. Tarihi MÖ 2000’li yıllara dayanan Yenipazar’da, Orthosia Antik Kenti`nin bölgenin ilk yerleşim yeri olduğu düşünülür. 1999 yılında bölgede yapılan arkeolojik kazılarda elde edilen mozaikler Orthosia Antik Kenti`nden izler taşır. Mozaikler Aydın Arkeoloji müzesinde sergilenir.
Taraklı
Sakin şehir unvanına sahip Taraklı, Sakarya’nın ilçesidir. Taraklı, tarihi dokusu, Osmanlı zamanında kalan ahşap evleri ile dikkat çekicidir. Ünlü seyyah Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde Taraklı ilçesi ile ilgili detaylı bilgiler verilir. Taraklı’da 94 adet tescilli sivil mimari örneği (konut), 8 adet doğal kültür varlığı tarihi değeri nedeniyle koruma altındadır. Taraklı’da 493 yıllık tarihi ile yer alan Yunus Paşa Cami, Mimar Sinan tarafından inşa edilmiş bir eserdir. Taraklı’da bulunan Karagöl Yaylası ve Karagöl yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeker.
Vize
2012 yılında cittaslow üyeliği alan Vize, Kırklareli’nin bir ilçesidir. Vize, Trakya’nın ilk sakin şehir unvanını alan ilçesidir. Vize, İstanbul’a yakın olduğu için birçok ziyaretçinin de hafta sonu gittiği turistik alanlardan birisidir. Eski uygarlıklarda izler taşıyan Vize tarihi yapıları ile ilgi çeker. Hem tarihi dokusu hem de doğal güzelliği ile Vize görülmeye değer sakin şehirler arasındadır.
Yalvaç
Yalvaç, 2012 yılında sakin şehir üyeliğini almıştır. Isparta’nın ilçelerinden birisi olan Yalvaç, Neolitik dönemine ait kalıntıları ile oldukça eski bir tarihe sahiptir. Hala geleneksel mahalle fırınları ve mutfak kültürü ile adından sıklıkla söz ettiren Yalvaç tarımsal üretimi ile de dikkat çekicidir. Dericilik, halıcılık gibi el sanatları Yalvaç’ta devam ettirilen faaliyetler arasındadır. Yalvaç, binlerce yıllık tarihi ve yerel kimliğini hala muhafaza eden bir bölgedir.
Perşembe
2012 yılında sakin şehir listesine alınan bölgelerden birisi de Perşembe olmuştur. Karadeniz’in sakin şehri olan Perşembe Ordu’da yer alır. Ordu’nun Kumbaşı sahili ile Fatsa ilçesi arasında yer alan bu sakin şehir Hoynat Adası, Yosunburnu yarımadası, limanı ve tarihi yapılar ile el değmemiş bir güzelliğe sahiptir.
Şavşat
Şavşat, Türkiye’nin 10. sakin şehir unvanını alan ilçedir. Artvin’e bağlı Şavşat 2015 yılında cittaslow unvanını almıştır. Şavşat Karadeniz bölgesinin en önemli turistik yerleri arasındadır. Her yıl birçok yerli ve yabancı turistin uğrak noktası olan Şavşat, doğal güzellikleri ile dikkat çeken bir yerdir. Şavşat sadece doğal güzellikleri ile değil aynı zamanda ahşap mimarisi, tarihi eserleri, yaban hayatı çeşitliliği, tarihi eserleri ve yaylaları ile de dikkat çekicidir.
Halfeti
Şanlıurfa’da yer alan Halfeti sakin şehir listesine giren yerlerdendir. 2015 yılında cittaslow listesine alınan Halfeti özellikle tarihi dokusu ile öne çıkar. Halfeti’de baraj gölü bulunur. Baraj gölünde ziyaretçilerin tekne turu yapma imkanı vardır. Halfeti’nin büyük bir bölümü sular altındadır. Bu nedenle batık kent olarak adlandırılır. Su altında kalmış tarihi cami yapısını bu batık kentte görmeniz mümkündür. Birçok medeniyetten izler taşıyan Rumkale ve Savaşan mahallesi de tarihi dokusuyla ziyaretçilerine açıktır.
Uzundere
Uzundere, Erzurum ilinde yer alır. Tortum şelalesi ve tarihi dokusu ile ziyaretçilerini ağırlayan Uzundere, 2016 yılında sakin şehir listesine alınmıştır.
Ahlat
Ahlat, Van Gölü’nün yanı başında Bitlis il sınırları içerisindedir. Doğal güzellikleri ve tarihi dokusu ile dikkat çeken Ahlat, birçok farklı medeniyetten izler taşır. Özellikle Anadolu’ya ilk göçlerin yapıldığı bir yer olan Ahlat Unesco Geçici Kültür Mirası Listesi`nde yer alan eserlere de sahiptir.
Göynük
Bolu’da yer alan Göynük Türkiye’nin sakin şehirlerinden biridir. Tarihi, kültürel ve doğal güzellikleri ile Osmanlı’da günümüze kadar dokusunu koruyan bir yerdir. Göynük’te hala geleneksel değerlerin sürdürüldüğü görülür. Zafer Kulesi, Gürcü müzesi, Gazi Süleyman Paşa Cami Göynük’teki tarihi eserlerdir.
Köyceğiz
Köyceğiz, Muğla’da yer alır. Sakin, huzurlu, göl kenarına kurulmuş, doğal güzellikleri ile dikkat çeken bir beldedir. Bölgedeki kaya mezarları ilgi çeken tarihi eserlerdir.
Gerze
Sinop’ta bulunan Gerze, 2017 yılında sakin şehir listesine alındı. Denize uzanan koyları ile küçük bir balıkçı kasabası olan Gerze`de, doğal tarım ürünleri yetiştirilir. Ayrıca, bölgede gemi atölyeleri, ahşap oyuncak, çini atölyeleri gibi el sanatları da hala yapılır.
Mudurnu
Bolu’ya bağlı Mudurnu, 2018 yılında cittaslow unvanını aldı. Ayrıca, Tarihi Ahi kenti olarak UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi`ne giren Mudurnu, tarihi İpek Yolu üzerinde yer alan önemli bir ticaret merkezidir. Osmanlı’dan kalan anıtsal ve sivil mimari yapıların hala ayakta olduğu ilçede tarihi arasta ve konakları ile ziyaretçilere açıktır.
Eğirdir
Eğirdir, Isparta’da yer alır. Sakin şehir listesinde bulunan Eğirdir, Türkiye’nin 4.büyük gölüne sahiptir. MÖ Lidyalılar medeniyetinden izler taşıyan bölgede iki küçük ada da mevcuttur. Dar sokakları, ahşap evleri, kalesi, balık lokantaları ile Eğirdir her yıl birçok turiste ev sahipliği yapar.
Güdül
Güdül, Ankara’da yer alır. 2020 yılında cittaslow listesine giren Güdül’ün birçok eski medeniyete ev sahipliği yaptığı bilinir. Tarihi yapılara da sahip olan ilçede geleneksel doku korunur.
İznik
2021 yılında sakin şehir listesine giren İznik, Bursa il sınırları içerisindedir. Roma ve Osmanlı medeniyetlerinden izler taşıyan İznik tarihi dokusunu korumaktadır. Tarihi yapıları, geleneksel yemekleri, tarımı ile İznik turistlerin uğrak mekanları arasındadır.
Kemaliye
Kemaliye, cittaslow listesine alınan son bölgelerdendir. Erzincan’a bağlı Kemaliye doğal güzellikleri ile görenleri hayran bırakır. Tarihi ahşap evleri, yeşil tabiatı ile sakin şehir kriterlerini karşılayan bölge, tarihi İpek Yolu güzergahı üzerindedir.
Arapgir
Arapgir, sakin şehir listesine alınan beldeler arasındadır. Malatya il sınırları içerisinde yer alır.
Foça
Foça, İznik ve Arapgir ile birlikte en son cittaslow listesine giren bölgelerdendir. Foça, İzmir’de bulunur. Antik çağda yaşamış İyon Medeniyeti`nden izler taşır. Arkeolojik kalıntıları ile her yıl birçok turist tarafından ziyaret edilir.
Türkiye’nin sakin şehirlerini gezmek ve unutulmaz anlar yaşamak istiyorsanız Coraltatil aracılığıyla yurt içi turlarından faydalanabilirsiniz.