Türkiye’nin tüm dünyada tanınan bir tatil destinasyonu olmasında ev sahipliği yaptığı onlarca antik kentin rolü çok büyük. Efes Antik Kenti Türkiye’deki en önemli ve ünlü antik kentler arasında yer alıyor. Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olan Artemis Tapınağı’nın da bu şehirde olması Efes Antik Kenti’nin tarih açısından önemini artırıyor.
Aynı zamanda UNESCO Dünya Mirasları Listesi’nde olan Efes, günümüzde dünyanın dört bir köşesinden ziyaretçileri kendine çekiyor. Şehrin tamamı olmasa da büyük kısmı inşa edildiği dönemin mimarisini, estetik anlayışını görmeye olanak tanıyacak kadar iyi korunmuş durumda. Kenti gezerken insan kendini binlerce yıl önceye gitmiş gibi hissediyor ve belki de bu yüzden Efes Antik Kenti’ne bir kez giden çoğu kişi ilk fırsatta kenti tekrar ziyaret ediyor.
Efes Antik Kenti Tarihi
Selçuk ilçesindeki Efes Antik Kenti ve kentin çevresinde yapılan kazılardan elde edilen bilgiler kentin tarihinin milattan önce 6000 yılına dek uzandığını gösteriyor. Kurulduğu dönemden başlayarak yerleşimin sürdüğü yıllar boyunca bölgenin en önemli liman kentleri arasında yer alan Efes, uzun tarihi süresince birçok farklı uygarlığın egemenliği altına girmiş.
Hititler döneminde Apasas adıyla anılan kente daha sonra Yunanistan’dan göçmenler de gelmiş ve zamanla şehir Artemiz Tapınağı çevresine doğru taşınmış. Efes Antik Kenti’nin günümüze ulaşan son hali ise efsanevi imparator Büyük İskender’in generallerinden biri tarafından inşa ettirilmiş.
Milattan önce 560’larda Artemis Tapınağı çevresine doğru taşınan kent, milattan sonra 300 yıllarında Büyük İskender’in generali Lysimakhos tarafından yeniden kurulmuş. General Lysimakhos kenti yeniden inşa ettirirken ızgara plan adı verilen düzeni kullanmış ve bu plan sayesinde kentteki tüm caddeler ile sokakların birbirini dik şekilde kesmesi sağlanmış.
Kent en ihtişamlı zamanını Helenistik dönemde ve ardından gelen Roma döneminde yaşamış. Roma İmparatoru Augustus döneminde Asya Eyaleti başkenti yapılan şehrin nüfusu da 200 bin kişiyi aşmış. Bu dönemde aynı zamanda kentin hemen her köşesine mermerden anıtsal yapılar da inşa edilmiş. Bugün Efes Antik Kenti gezilerinde bu dönemde inşa edilen anıtsal yapıların da bir kısmını görme şansına sahipsiniz.
Kentin önemini yitirmesi ise 4. yüzyılda limanın dolması neticesinde gerçekleşmiş. Bir liman kenti olarak kurulan ve bölgenin en önemli limanına ev sahipliği yapan Efes, limanının dolması nedeniyle ticaret konusundaki önemini yitirmeye başlamış. İmparator Hadrianus kentin limanını birkaç kez temizletse de kentin çöküşüne engel olmayı başaramamış. Denizden uzaklaşan kent Arapların saldırısına uğramış, ardından 1330 yılında Türkler tarafından ele geçirilmiş.
Efes Antik Kenti’nin İçindekiler
Efes harabeleri ismi ile de anılan Efes Antik Kenti gezileri için büyüleyici tanımını kullanmak pek de abartı sayılmaz zira kent gerçekten birçok etkileyici yapıya ev sahipliği yapıyor. Mermerden inşa edilmiş olan bu yapılar içinde antik tiyatro, kütüphane, tapınaklar, caddeler yer alıyor. Efes Antik Kenti hakkında bilgiler edinmeyi de sağlayan kentin yapıları aynı zamanda ince işçilikleri ile de dikkat çekiyor.
Celsius Kütüphanesi
Efes Antik Şehri yapıları arasında en ünlü ve aynı zamanda en dikkat çekici olanlardan biri Celsius Kütüphanesi. Celsus Kütüphanesi ismi ile de bilinen kütüphane kent Asya Eyaleti’nin başkenti olduğu dönemde kentin valiliğini yapan Tiberius Julius Celsus Polemaeanus onuruna oğlu tarafından 110-135 seneleri arasında inşa ettirilmiş.
Antik kentin tam ortasında bulunan kütüphanenin 17 metre yüksekliğe ve 21 metre genişliğe sahip. Celsus Kütüphanesi’ni görür görmez etkilenmemek imkansız zira hem büyüklüğüyle hem de ön cephesindeki heykeller ve süslemeler ile eşsiz bir yapı. Kütüphanenin girişinde dört kadın heykeli yer alıyor.
İki katlı olan ve yapıldığı dönemde 14 bin kitap bulunan kütüphaneye dokuz yüksek basamak ile çıkılıyor. Bugün kütüphanede kitap bulunmuyor ancak yapı hala güzelliğini koruyor. Kütüphane depremlerle yıkılmış olsa da tamir ettirilerek günümüze dek varlığını koruması sağlanmış. Bu arada Celsus Kütüphanesi’nin gün batımında muhteşem göründüğünü de ekleyelim.
Artemis Tapınağı
UNESCO Dünya Mirasları Listesi’nde yer alan İzmir Efes Antik Kenti denilince akla ilk gelen yapılardan biri de Artemis Tapınağı. Milattan önce 550 yıllarında tanrıça Artemis adına inşa edilen tapınak o dönemin en büyük ve etkileyici yapılarından biri olarak kabul ediliyor. Zaten bu sebeple de Antik Dünyanın Yedi Harikası içinde sayılıyor.
Yunan mitolojisinde bereket tanrıçası olan Artemis’e ithaf edilen tapınak Diana Tapınağı ismi ile de biliniyor. Tamamen mermer kullanılarak 120 yılda inşa edilen tapınak her biri 18 metre yüksekliğindeki 100 sütundan oluşuyordu. Chersiphron isiml Yunan mimar tarafından yapılan tapınağın heykellerini ise yine dönemin en ünlü Yunan heykeltıraşları yapmış.
Tapınak yapımından 200 sene sonra bir Yunanlı tarafından ateşe verilerek yakılıp ciddi hasar görmüş. Yangının ardından yeniden inşasına çalışılmış ancak ne yazık ki eski ihtişamına kavuşması sağlanamamış. Günümüzde Efes Antik Kenti kalıntıları arasında Artemis Tapınağı’na ait yalnızca tek bir sütun görülebilse de bu insanların antik dünyanın en önemli yapısını ziyaret etmelerini engellemiyor.
Yamaç Evler
Efes Antik Kenti’nde bulunan Yamaç Evler ülkemizde bulunan ve Roma dönemine ait olan en iyi örnekler arasında yer alıyor. Yedi evden oluşan Yamaç Evler bölgesi Helenistik dönemde mezarlık olarak kullanılmış, daha sonra ise Romalılarca yaşam alanına çevrilmiş. Milattan sonra 1. yüzyılda inşa edilmiş olan Yamaç Evler dışarıdan sade birer yapı izlenimi çizse de içleri çok etkileyicidir.
Efes Antik Kenti içinde ayrı bir koruma bölgesine alınmış olan ve giriş için de ekstra ücret ödenen Yamaç Evler’in içerisinde yer alan taban mozaikleri ve duvar süslemeleri bu evlerin en büyük özelliği. Bu mozaiklerde geometrik desenler, duvar süslemelerinde ise Eros, kuşlar, balıklar gibi çeşitli desenler yer alıyor.
Liman Caddesi
Kentin en çok ilgi çeken noktalarından biri de Liman Caddesi. Bir liman kenti olan Efes’in limanına inen caddenin uzunluğu 600 metre ve her iki yanında da sütunlar yer alıyor. Mermerden yapılmış olan sütunların yanı sıra çeşitli yapılar ve anıtlar da bulunan cadde yalnızca ulaşım için değil karşılamalar ve dini törenler için de kullanılmış.
Efes Antik Tiyatrosu
Efes Antik Şehri sanat tarihi açısından da son derece önemli kabul ediliyor ve bunun sebebi de kentin tiyatrosu. Efes Antik Tiyatrosu inşa edildiği dönemin en büyük tiyatrosu olma özelliğini taşıyor. 25 bin seyirci kapasiteli olan Efes Antik Tiyatrosu tiyatro ve konserlerin yanı sıra gladyatör dövüşleri için de kullanılmış.
Mimarisi ile büyüleyen tiyatronun akustiği de kusursuz. Efes Antik Kenti’ni gezerken tiyatroya gittiğinizde merdivenleri tırmanıp üst sıralardan birine oturun ve bir arkadaşınızın sahneden isminizi seslenmesini isteyin. Hiçbir alet olmadan sesin nasıl size kadar ulaştığına şaşıracaksınız, bu deneyim Efes Antik Kenti gezilerinin en keyifli parçalarından biri.
Umumi Tuvaletler
Efes Antik Kenti umumi tuvaletleri kentin en çok ziyaretçi çeken noktalarından biri. Öyle ki özellikle kente ziyaretin yoğun olduğu bahar ve yaz aylarında bu tuvaletleri görmek isteyen yerli ve yabancı ziyaretçiler uzun kuyruklar oluşturuyor. 2000 yıllık Efes umumi tuvaletleri dünyada en iyi korunmuş durumdaki antik tuvaletler arasında yer alıyor.
Roma dönemi mimarisi ve kanalizasyon sistemi ile ilgili önemli bilgiler veren tuvaletler bu sebeple arkeolojik açıdan çok önemli kabul ediliyor. Latrina ismi ile de bilinen umumi tuvaletler Roma döneminde insanların toplanma yeri olarak kullanılmış. Bu tuvaletler kent kültürü açısından da önemli, zira bu umumi tuvaletler insanların kent içinde ihtiyaç gidermesini önleyerek şehrin temiz kalmasını da sağlıyordu.
St. Jean Kilisesi
Efes Antik Kenti gezisi sırasında kenti ziyaret eden Hıristiyanlar ile karşılaştığınızda kentin Hıristiyanlık tarihi açısından ne kadar önemli olduğunu fark edebilirsiniz, zira hemen hepsi kutsal bir mekanda dolaşma bilinci ile hareket ediyorlar. St. John Kilisesi İsa’nın 12 havarisinden biri olan ve aynı zamanda en sevileni St. John adına inşa edilmiş. Hıristiyanlığın bu önemli figürü Efes’te yaşamış ve Hıristiyanlığı yaymak için burada çabalamış.
Günümüzde her sene 8 Mayıs Azizler Yortusunda bu kilisede ayinler düzenlenmeye devam ediyor.
Anıtsal Çeşme
Kentte yer alan Odeon’un önündeki anıtsal çeşme kentte bugün hala görülebilen yapılardan biri. Hatta dikkatli bakıldığında su aktığında geçtiği yerlerdeki izler bile fark edilebiliyor.
Bu yapıların yanı sıra Efes Antik Kenti’nde görebileceğiniz diğer yapılarsa şunlar:
- Meryem Kilisesi
- Yedi Uyuyanlar
- Ticaret Agorası
- Tiyatro Gymnasiumu
- Konsül Kilisesi
- Liman Hamamı
- Ayasuluk Kalesi
- Saray Yapısı
- Herakles Kapısı
- Odeon
- Dominiatus Tapınağı
- Pollio Çeşmesi
- Yukarı Agora
- Magnesia Kapısı
- Memmius Anıtı
Efes Antik Kenti’nin Özellikleri
Türkiye’nin en tanınmış ve önemli tarihi mekanlarından biri olan Efes Antik Kenti 1994 yılında UNESCO Dünya Mirasları Geçici Listesi’ne alındı ve 2015 yılında ise kalıcı listeye kaydedildi. Kentin mimari açıdan birçok özelliği bulunuyor. Canne ve sokakların birbirini dik olarak kesecek şekilde yapılmış olması, dünyanın en eski umumi tuvaletlerine ve kanalizasyon sistemine sahip olması bu özelliklerden yalnızca birkaçı.
Kent aynı zamanda Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden de biri olarak biliniyor. Kent ve çevresinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan buluntular yalnızca Anadolu değil tüm insanlık, medeniyet ve sanat tarihine dair önemli bilgiler sunuyor.
Efes Antik Kenti Nerede?
Efes Antik Şehri Ege Bölgesi’nde bulunan İzmir ilinin Selçuk ilçesi sınırları içinde yer alıyor.
Efes Antik Kenti’ne Nasıl Gidilir?
İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunan Efes Antik Kenti’nin İzmir kent merkezine uzaklığı yaklaşık 83 kilometre. Kentin Selçuk ilçe merkezine uzaklığı ise 3.5 kilometre.
Efes Antik Kenti’ne gitmek için önce İzmir’e buradan da Selçuk’a gitmek gerekiyor. Eğer İzmir’e seyahat etmek için havayolunu tercih edecekseniz İzmir’in Gaziemir ilçesinde bulunan Adnan Menderes Havalimanı’na inip buradan İzmir merkeze ve merkezden Selçuk ilçesine geçebilirsiniz. Adnan Menderes Havalimanı ile İzmir merkezinin arası yaklaşık 28 kilometre ve buradan merkeze ulaşım 30 dakika kadar sürüyor.
Havalimanından İzmir merkeze havaalanı servisleri, taksi, İZBAN, belediye otobüsleri ve araç kiralama ile sağlanıyor. Merkeze geldikten sonra İZBAN, otobüs gibi toplu taşıma araçlarını kullanarak Selçuk ilçesine ulaşım sağlayabilirsiniz. İzmir merkezden Selçuk’a araçla varmak da yaklaşık 1 saat sürüyor. Selçuk’tan Efes’e minibüs seferleri bulunuyor. Bu minibüslerle kısa bir yolculuğun ardından Efes Antik Kenti’ne varılıyor.
İzmir’den Efes Antik Kenti’ne özel araçla gitmek de oldukça kolay. İzmir ile Aydın arasındaki otoyolu takip edip Selçuk kavşağından dönerek Selçuk’a varıp buradaki Efes Antik Kenti tabelalarını izlemeniz antik kente ulaşmak için yeterli. Siz de tatil rotanızı İzmir’e çevirmeyi ve dünyaca ünlü Efes Antik Kenti’ni keşfetmeyi istiyorsanız, Coral Tatil’in sunduğu avantajları değerlendirebilirsiniz. Sorunsuz, hızlı ve kolay bir şekilde tüm seyahatinizi Coral Tatil ile planlayabilirsiniz.